درباره موضوع -ولايت - وتوجه مخصوص پيغمبر به تبليغ آن ، كافى است كه بگوييم : وقتى متوجه شد كه مرگش نزديك شده ، اعلام حج فرمود: )وَ ما يَنطِقُ عَنِ الهَوى (⁽¹⁾ اين همان حجة الوداع در اواخر حيات پيغمبر بود. پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - با نود هزار نفر و بيشتر هم گفته اند از مدينه خارج شد - چنانكه در سيره حلبيه و سيره دحلانى و غيره نقل است - غير از آنهايى كه در راه و در عرفه به وى پيوستند.
حضرت در عرفات ، حجاج را با وصيت خود و وصيت انبياى قبل از خود، مژده داد و از نافرمانى آن برحذر داشت . از جمله فرمود: اى مردم ! نزديك است كه من از ميان شما بروم . من چيزى را ميان شما مى گذارم كه اگر چنگ بر آن بزنيد هرگز گمراه نمى شويد، و آن كتاب خدا وعترت و اهل بيت من است . آن دو هرگز از هم جدا نمى شوند تا در حوض بر من گِرد آيند. ببينيد چگونه حق مرا در اين دو باقى مى گذاريد.
حضرت بارها قبل از آن روز و بعد از آن ، امت را با دو ريسمان خود مربوط مى ساخت ، و هر نسلى از آنها را با دو شى ء گرانبهايش ، مصون نگاه مى داشت ؛ يعنى كتاب خدا و ائمّه اطهار از عترت خود. به امت مژده مى داد كه اگر از هدايت اين دو استفاده نمايند باقى خواهند بود و بيم مى داد كه اگر چنگ به آنها نزنند، گمراه خواهند شد، و خبر مى داد كه آن دو هرگز از هم جدا نمى شوند و زمين از وجود آنها خالى نمى ماند.
ابن حجر مكى بعد از نقل )حديث ثقلين ( در صواعق ، مى گويد: اين حديث كه پيغمبر دستور داده است تا امت چنگ به كتاب وعترت بزنند، طرق متعددى دارد و از بيست و چند نفر صحابى رسيده است .
و مى گويد: در شبهه يازدهم آن را از طرق مبسوطى نقل كرديم . در بعضى از آن طرق است كه پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - اين سخن را در حجة الوداع و در عرفه فرمود.
در ديگرى مى گويد: آن را در مدينه و در حال بيمارى ، هنگامى كه حجره مملوّ از اصحاب بود، بيان داشت .
در طرق ديگر مى گويد: آن سخن را در )غدير خم ( اظهار نمود.
در بعضى از آنها هم هست كه وقتى پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - از طائف مراجعت كرد، ايستاد و در ضمن خطبه خود ايراد فرمود. آنگاه مى گويد: مانعى ندارد كه موارد آن مختلف باشد؛ زيرا ممكن است حضرت اين مطلب را نظر به مقام قرآن و عترت طاهره در تمام اين موارد و مورد ديگر فرموده باشد.
ابن حجر اعتراف مى كند كه پيغمبر اكرم - صلّى اللّه عليه وآله - حديث ثقلين را در تمام اين موارد و غير اين موارد اظهار فرمود. سپس ‍ مى گويد: طرق آن از بيست و چند صحابى رسيده است ، با اينكه اگر پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - آن را جز در مورد آن يا در عرفه و يا در غدير هم بيان نمى فرمود، مى بايد متواتر باشد؛ زيرا كسانى كه آن را از پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - شنيدند بنا بر اقل روايات ، نود هزار نفر بودند. هنوز پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - از عرفه حركت نكرده بود كه سوار شتر خود شد و در حالى كه حاضران گوش و چشم و دل خود را متوجه او نموده بودند با صداى بلند فرمود: )على از من و من از على هستم . حق مرا ادا نمى كند جز خودم يا على (
احمد حنبل ⁽²⁾ از حديث حبشى بن جناده به طرق متعدد - كه همگى صحيح هستند - اين حديث را نقل كرده است . كافى است كه بگوييم وى آن را از يحيى بن آدم از اسرائيل بن يونس از جدش ابو اسحاق سبيعى از حبشى مزبور نقل كرده است . همه اينها نيز نزد بخارى و مسلم حجت هستند، و هر دو به آنها در صحيح خود احتجاج نموده اند.
هر كس به اين حديث در مسند احمدبن حنبل نگاه كند، خواهد دانست كه صدور آن در حجّة الوداع بوده است . ابن ماجه قزوينى هم آن را در سنن ⁽³⁾ نقل كرده است . ترمذى و نسايى در صحيح خود آن را آورده اند و به عنوان حديث 2531 صفحه 153، جلد ششم كنز العمال نيز آمده است .
آرى ، پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - با اين حديث ، على - عليه السّلام - را در كار خود سهيم گردانيد و امين و وصى خود كرد. چنانكه هارون نسبت به موسى چنين بود. با اين فرق كه على پيغمبر نبود، بلكه وزير و جانشين او بود و به روش او عمل مى كرد، و آنچه ديگران از جانب آن حضرت ادا نمى كردند، و پيغمبر به او به وديعت گذارده بوده ، ادا مى نمود.
با اين طرز حكيمانه ، پيغمبر اكرم - صلّى اللّه عليه وآله - موضوع ولايت را ابلاغ كرد، و با اين طرق مشروع ، آن را در ميان امتان خود منتشر ساخت ، تا بر حسب مقتضيات احوال در موارد مختلف و به دواعى گوناگون ، با احاديث و اسلوبهاى متنوع با ولايت ، جريان پيدا كند.
راه دگرگون ساختن حقايق را هم به روى مخالفان مفتوح ساخت ؛ دگرگون ساختن نصوص به نام تأ ويل واجتهاد، تا مبادا بر ضد خدا و پيغمبر برخيزند. از اين رو با آنها به روش حكما رفتار كرد، و بدينگونه جلو سركشيهاى آنها را گرفت و اعصاب ايشان را تخدير كرد. در نتيجه آنها به ظاهر، با پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - بودند و سخنان او را مى پذيرفتند، ولى دلهايشان به طرف خلاف و اعتراض ، متمايل بود. اين مدارا نشانه شدت علاقه پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - به دين و امت اسلام بود.

منابع

1- سوره نجم ، آيه 3.
2- مسند احمد، ج 4، ص 164.
 -3سنن ابن ماجه ، ج 1، ص 92 (باب فضائل صحابه )

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: